Tháng 1/1946, một tổ chức Quốc tế các nhà giáo tiến bộ được thành lập ở Paris (thủ đô nước Pháp) lấy tên là FISE (Féderation International Syndicale des Enseignants - Liên hiệp Quốc tế các Công đoàn Giáo dục).
Năm 1949, tại Hội nghị Vacsava, tổ chức FISE đã xây dựng một bản “Hiến chương các nhà giáo” gồm 15 chương trong đó có một số nội dung chủ yếu là: Đấu tranh chống lại mọi quan điểm và phương pháp giáo dục lạc hậu phản động, phản dân chủ, phản khoa học của nền giáo dục phong kiến, tư sản, nhằm xây dựng nền giáo dục tiến bộ, dân chủ, khoa học; Đấu tranh thủ tiêu chế độ bạc đãi, coi thường nghề dạy học, bảo vệ những quyền lợi vật chất và tinh thần chính đáng của nhà giáo; Quy định một số điều đối với các nhà giáo, đặc biệt coi trọng tính chất nhân văn của nghề dạy học và phương pháp dạy học tiên tiến…
Trong những năm kháng
chiến chống thực dân Pháp xâm lược, Công đoàn Giáo dục Việt Nam đã liên hệ với
FISE với mục đích tranh thủ các diễn đàn quốc tế, tố cáo âm mưu tội ác của bọn
đế quốc xâm lược đối với nhân dân ta cũng như đối với giáo viên và học sinh.
Đồng thời, giới thiệu những thành tích của nền giáo dục cách mạng, tranh thủ sự
đồng tình ủng hộ của toàn thể giáo viên trên thế giới đối với cuộc kháng chiến
chính nghĩa của nhân dân ta.
Chỉ một thời gian ngắn sau
khi thành lập (22/7/1951), Công đoàn giáo dục Việt Nam đã được kết nạp là một
thành viên của FISE.
Tháng 8/1954, tổ chức
Công đoàn các Nhà giáo tiến bộ và Cách mạng trên thế giới đã nhất trí thông qua
bản “Hiến chương các nhà giáo”.
Từ ngày 26 đến ngày
30/8/1957, tại Thủ đô Vacsava, Hội nghị FISE có 57 nước tham dự, trong đó có
Công đoàn Giáo dục Việt Nam, Hội nghị quyết định lấy ngày 20/11 làm ngày Quốc
tế Hiến chương các nhà giáo.
Ngày “Quốc tế Hiến chương
các nhà giáo” được tổ chức lần đầu tiên trên toàn miền Bắc vào ngày 20/11/1958.
Những năm sau đó, ngày lễ này được tổ chức ở các vùng ở miền Nam Việt Nam. Từ
đó, việc tổ chức Ngày Quốc tế Hiến chương các nhà giáo 20/11 hằng năm đã sớm
trở thành ngày hội truyền thống của giáo giới Việt Nam.
Hằng năm, vào dịp kỷ niệm
20/11, Cơ quan Tiểu ban Giáo dục thường xuất bản, phát hành một số tập san đặc
biệt để cổ vũ tinh thần đấu tranh của giáo giới trong vùng tạm chiếm, động viên
tinh thần giáo viên kháng chiến.
Ngày 28/9/1982, Hội đồng
Bộ trưởng (nay là Chính phủ) đã ban hành quyết định số 167-HĐBT thiết lập ngày
20/11 hằng năm là ngày lễ mang tên Ngày Nhà giáo Việt Nam. Quyết định nêu rõ:
“Để ngày 20/11 có ý nghĩa thiết thực, hàng nǎm, từ tháng 10 các cấp chính quyền
và đoàn thể cần họp để xem xét tình hình công tác và hoạt động của đội ngũ giáo
viên ở địa phương mình, kiểm điểm những việc đã làm và đề ra những việc cấn
tiếp tục làm động viên đội ngũ giáo viên phát huy truyền thống tốt đẹp của giáo
giới Việt Nam, rèn luyện phẩm chất và nǎng lực, làm gương sáng cho học sinh noi
theo. Về phía giáo viên, cần có những hoạt động phong phú nhằm nâng cao nhận
thức về vinh dự và trách nhiệm của người giáo viên trong xã hội nước ta ngày
nay, từ đó mà ra sức phấn đấu làm tốt nhiệm vụ cao cả của mình”.
Cũng
theo quy định trên, việc tổ chức ngày 20/11 hằng năm do Ủy ban nhân dân và Hội
đồng Giáo dục các cấp chủ trì, có sự phối hợp các ngành giáo dục và các đoàn
thể nhân dân. Các cấp các ngành cần phân công cán bộ lãnh đạo đi thǎm hỏi giáo
viên, tổ chức các cuộc gặp mặt thân mật với giáo viên, nhân dịp này có thể tổ
chức khen thưởng các giáo viên có thành tích. Việc tổ chức ngày Nhà giáo Việt
Nam cần được tiến hành trọng thể và thiết thực, tránh hình thức phô trương gây
phiền hà cho học sinh và cha mẹ học sinh.
Ngày 20/11/1982, Lễ kỷ
niệm Ngày Nhà giáo Việt Nam đầu tiên trong cả nước ta đã được tiến hành trọng
thể. Từ đó đến nay, đây là ngày truyền thống của ngành giáo dục để tôn vinh
những người làm công tác trồng người./.