I. SỰ RA ĐỜI CỦA ĐOÀN THANH NIÊN CỘNG SẢN HỒ CHÍ MINH
1. Vai trò của Nguyễn Ái Quốc đối với việc thành lập tổ chức Đoàn
Ngày 05/6/1911 người thanh niên yêu nước Nguyễn Tất Thành từ bến cảng Nhà Rồng ra đi tìm đường cứu nước. Với nhiệt huyết của tuổi thanh niên, năm 1917, Người sáng lập “Nhóm những người Việt Nam yêu nước” tại Paris (Pháp), thành phần chủ yếu là thanh niên, mục đích chuẩn bị cho cuộc đấu tranh chính trị chống thực dân Pháp ngay tại Pháp mà hoạt động tiêu biểu là gửi bản yêu sách 08 điểm đòi quyền tự do, dân chủ, quyền bình đẳng và tự quyết của dân tộc Việt Nam. Dư luận Pháp coi đây là quả bom chính trị nổ ngay giữa Paris. Đến tháng 7/1920, khi được đọc “Sơ thảo lần thứ nhất những luận cương về vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa” của Lênin, Nguyễn Ái Quốc đã sáng rõ con đường giải phóng dân tộc, từ đó Người quyết định đi theo con đường cách mạng tháng Mười Nga và sau đó tham gia sáng lập Đảng Cộng sản Pháp, bỏ phiếu tán thành gia nhập Quốc tế III (tháng 12/1920). Năm 1921, tại Paris (Pháp), Nguyễn Ái Quốc thành lập ra “Hội Liên hiệp các dân tộc thuộc địa”, thành viên chủ yếu là thanh niên, mục đích đoàn kết các lực lượng cách mạng chống chủ nghĩa thực dân, thông qua tổ chức này truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin đến các dân tộc thuộc địa. Đây chính là loại hình Quốc tế thanh niên thuộc địa theo quan điểm của Lênin mà Nguyễn Ái Quốc bước đầu bắt tay thực hiện.

Tháng 6/1924, Nguyễn Ái Quốc là
đại diện ưu tú của các dân tộc bị áp bức, đại biểu chính thức tại Đại hội Quốc
tế Cộng sản lần thứ V tại Matxcơva (Nga), Người đã đề nghị với Ban Phương Đông
Quốc tế Cộng sản về việc thành lập “Nhóm châu Á” tại trường Đại học Phương Đông
nhằm tạo điều kiện cho thanh niên có cơ hội nghiên cứu tình hình, đặc điểm các
nước thuộc địa phụ thuộc. Khi tham gia Đại hội Quốc tế thanh niên cộng sản lần
thứ IV tại Matxcơva vào tháng 7/1924, Nguyễn Ái Quốc đã chủ trì soạn thảo và
trình bày tại Đại hội “Luận cương về thanh niên thuộc địa”, trong đó nêu lên
yêu cầu cấp bách phải tổ chức, tập hợp lực lượng thanh niên cách mạng và hình
thành các đoàn thể thanh niên, xây dựng các tổ chức Thanh niên cộng sản ở thuộc
địa.
Tháng 12/1924, tại Quảng Châu,
Trung Quốc, Nguyễn Ái Quốc đã tìm hiểu tình hình, tìm cách tiếp cận và làm việc
với nhóm thanh niên trong tổ chức Tâm Tâm xã. Người đã nêu lên những thiếu sót
trong nhận thức, hành động của nhóm này và khâm phục tinh thần yêu nước đối với
các chiến sĩ cách mạng trẻ tuổi. Dưới hình thức mở các lớp bồi dưỡng về chủ
nghĩa xã hội khoa học và học thuyết Mác - Lênin, Cách mạng tháng Mười Nga, Quốc
tế Cộng sản… Nguyễn Ái Quốc đã tạo nên niềm tin mạnh mẽ cho số thanh niên yêu
nước và đưa họ dần đến với chân lý cách mạng. Tháng 02 năm 1925, Nguyễn Ái Quốc
tổ chức một nhóm thanh niên bí mật gồm 09 người (Lý Thụy, Lê Hồng Sơn, Hồ Tùng
Mậu, Lê Hồng Phong, Lê Quảng Đạt, Lâm Đức Thụ, Vương Thúc Oánh, Lưu Quốc Long
và Lâm Văn Dĩnh). Đây là sự kiện đặc biệt quan trọng mở đầu cho quá trình hình
thành và phát triển các tổ chức thanh niên cách mạng theo xu hướng cộng sản
cũng như sự ra đời của Đoàn Thanh niên Cộng sản ở nước ta.
Tháng 6 năm 1925, “Hội Việt Nam
cách mạng thanh niên” với nòng cốt là Cộng sản Đoàn đã chính thức tuyên bố
thành lập và bắt đầu mở rộng các hoạt động, tạo ra bước ngoặt quan trọng trong
phong trào yêu nước của Nhân dân ta, đặc biệt là của thanh niên. Cơ quan ngôn
luận của Hội là báo “Thanh niên”, với mục đích truyền bá chủ nghĩa Mác - Lênin
vào Việt Nam và chuẩn bị về tư tưởng, chính trị, tổ chức cho sự ra đời của Đảng
Cộng sản Việt Nam. Hội Việt Nam cách mạng thanh niên đã đặt nền tảng đầu tiên
để chuẩn bị cho sự ra đời tổ chức thanh niên sau này.
Cuối năm 1925 đầu năm 1926,
Nguyễn Ái Quốc cử đồng chí Hồ Tùng Mậu về Thái Lan để củng cố cơ sở cách mạng
của bà con Việt kiều, đồng thời lựa chọn một số thiếu niên ưu tú là con em Việt
kiều yêu nước đang học tại trường Hoa - Anh học hiệu (của một nhà yêu nước
người Trung Quốc) bí mật đưa sang Quảng Châu đào tạo để chuẩn bị cho đội ngũ kế
cận cách mạng sau này và chuẩn bị cho việc xây dựng Thanh niên cộng sản Đoàn ở
trong nước.
2.
Vai trò của Đảng Cộng sản Việt Nam với việc thành lập tổ chức Đoàn
Hội nghị Ban Chấp hành Trung
ương Đảng lần thứ nhất (tháng 10/1930) đã đặt nền móng cho sự ra đời của Đoàn
Thanh niên cộng sản. Hội nghị đã thông qua: “Án nghị quyết về tình hình Đông
Dương và nhiệm vụ cần kíp của Đảng”. Đặc biệt là thông qua “Án nghị quyết về
Cộng sản thanh niên vận động”. Trong Án nghị quyết có ghi: “Đảng phải thi hành
ngay Án nghị quyết của Quốc tế cộng sản Đoàn và giúp cho Đoàn có tính độc
lập…”. “Đảng Cộng sản phải cần kíp công tác trong quần chúng thanh niên, phải
lãnh đạo quần chúng thanh niên… Muốn vậy, chỉ có thể tổ chức ra một đoàn thể
của thanh niên mới được”. “Trung ương, các xứ ủy, các tỉnh, thành, đặc ủy phải
phái ra một số đồng chí trẻ tuổi phụ trách tổ chức ra Thanh niên cộng sản Đoàn
và giúp cho Đoàn có tánh chất độc lập”. “Án nghị quyết về Cộng sản thanh niên
vận động” là văn kiện nền tảng về lý luận vận động thanh niên đầu tiên của
Đảng, đáp ứng kịp thời những đòi hỏi của phong trào yêu nước trong thanh niên
đang phát triển và thực sự tạo nên những chuyển biến quan trọng trong sự nghiệp
xây dựng tổ chức Đoàn.
Thực hiện Án nghị quyết tháng
10/1930 về công tác thanh niên của Trung ương Đảng, các cơ sở Đoàn được xây
dựng trên hầu hết các địa phương cả nước, nhưng hệ thống tổ chức của Đoàn vẫn
chưa được thống nhất và Đoàn chưa có sinh hoạt riêng. Hội nghị Ban Chấp hành
Trung ương lần thứ 2 diễn ra tại Sài Gòn từ ngày 20 đến ngày 26/3/1931 do Tổng
Bí thư Trần Phú chủ trì đã dành nhiều thời gian bàn về công tác xây dựng Đảng
và xây dựng Đoàn. Hội nghị đã đề ra nhiệm vụ cần kíp mà Đảng phải làm, trong đó
có việc phải nhanh chóng thành lập tổ chức Đoàn: “Cần kíp tổ chức ra Cộng sản thanh niên
Đoàn, Đảng cần kíp đánh tan cái thái độ hờ hững lãnh đạm với vấn đề đó. Lập tức
các Đảng bộ địa phương phải mau mau tổ chức những ủy viên tổ chức ra Đoàn, đốc
xuất cho chi bộ tổ chức; tổ chức cơ quan báo chương về việc vận động của Đoàn
và phải chỉ đạo cho các chi bộ mới thành lập của Đoàn bắt đầu hoạt động trong
quần chúng thanh niên... Trong một thời gian ngắn ngủi tới đây, Đảng bộ các địa
phương phải gây ra cơ sở của Đoàn...”.
Sau khi có Nghị quyết của Đảng và
Chỉ thị của Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc, các chi bộ đảng ở địa phương đã cử ngay các
cấp ủy viên của Đảng phụ trách công tác Đoàn. Dưới sự lãnh đạo của Đảng, phong
trào thanh niên ngày càng lớn mạnh, đã xuất hiện nhiều tổ chức Đoàn cơ sở trên
cả 3 miền Bắc, Trung, Nam, một số địa phương đã hình thành hệ thống tổ chức
đoàn xã, huyện lên đến tỉnh. Đến cuối năm 1931, số lượng đoàn viên trong cả
nước lên đến khoảng hơn 2.500 đoàn viên. Qua cao trào cách mạng 1930 - 1931,
với những đóng góp to lớn của đoàn viên, thanh niên cả nước, Ban Chấp hành Quốc
tế thanh niên cộng sản đã công nhận Đoàn Thanh niên cộng sản Đông Dương là một
bộ phận của Quốc tế thanh niên cộng sản.
Theo đề nghị của Trung ương
Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam, được sự đồng ý của Bộ Chính trị và Chủ tịch
Hồ Chí Minh, Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ 3 (tháng 3/1961) đã quyết định lấy
ngày 26/3/1931 (một trong những ngày cuối của Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương
Đảng lần thứ hai đã bàn và quyết định những vấn đề quan trọng đối với công tác
vận động thanh niên) làm ngày kỷ niệm thành lập Đoàn hằng năm.
3.
Ý nghĩa sự ra đời của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Sự ra đời của Đoàn TNCS Đông
Dương (nay là Đoàn TNCS Hồ Chí Minh) đáp ứng kịp thời đòi hỏi cấp bách của
phong trào thanh niên nước ta lúc bấy giờ. Đây là sự vận động khách quan phù
hợp với quy luật phát triển của cách mạng Việt Nam; đồng thời thể hiện quan
điểm sáng suốt, tầm nhìn chiến lược của Đảng ta và Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc về vị
trí, tầm quan trọng của thanh niên và công tác thanh niên. Sự ra đời của Đoàn
Thanh niên Cộng sản ở Việt Nam trở thành một dấu mốc lịch sử trọng đại của thế
hệ trẻ Việt Nam, từ đây những người cộng sản trẻ tuổi đã có tổ chức riêng của
mình đặt dưới sự lãnh đạo, rèn luyện thường xuyên, trực tiếp, toàn diện về mọi
mặt của Đảng; luôn sắt son niềm tin với Đảng, trở thành đội dự bị tin cậy của
Đảng, lực lượng đông đảo, đội quân xung kích cách mạng, trường học xã hội chủ
nghĩa của thanh niên Việt Nam; luôn phấn đấu vì mục tiêu, lý tưởng của Đảng là
độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; xây dựng đất nước Việt Nam xã
hội chủ nghĩa giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
II.
ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH - 90 NĂM RÈN LUYỆN VÀ TRƯỞNG THÀNH
1. Các tên gọi của Đoàn qua các thời kỳ lịch sử
Trải qua các giai đoạn lịch sử,
Đoàn TNCS Hồ Chí Minh đã mang nhiều tên gọi khác nhau, cụ thể:
- Từ 1931 - 1936: Đoàn Thanh
niên Cộng sản Đông Dương.
- Từ 1936 - 1939: Đoàn Thanh
niên Dân chủ Đông Dương.
- Từ 1939 - 1941: Đoàn Thanh
niên Phản đế Đông Dương.
- Từ 1941 - 1956: Đoàn Thanh
niên Cứu quốc Việt Nam.
- Từ 1956 - 1970: Đoàn Thanh
niên Lao động Việt Nam.
- Từ 1970 - 1976: Đoàn Thanh
niên Lao động Hồ Chí Minh.
- Từ 1976 đến nay: Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
2.
Những cống hiến của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh qua 90 năm rèn luyện và trưởng thành
Ngay sau khi thành lập, Đoàn
TNCS Đông Dương đã phát triển được nhiều đoàn viên trong cao trào cách mạng
1930 - 1931 mà đỉnh cao là Xô - Viết Nghệ Tĩnh. Từ phong trào cách mạng giai
đoạn này đã xuất hiện nhiều gương thanh niên đấu tranh, hy sinh vì Tổ quốc, tiêu
biểu là người đoàn viên thanh niên cộng sản Lý Tự Trọng với câu nói nổi tiếng
trước tòa án kẻ thù: “Con đường của thanh niên chỉ là con đường cách mạng, không
thể có con đường nào khác”.
Tháng 7/1936, Hội nghị Trung
ương Đảng đã đề ra đường lối chuyển hướng nhiệm vụ từ đấu tranh bí mật, bất hợp
pháp sang đấu tranh công khai hợp pháp và nửa hợp pháp. Đoàn Thanh niên Dân chủ
Đông Dương tiếp nối truyền thống của Đoàn TNCS Đông Dương, tích cực vận động
thanh niên đấu tranh chống thực dân, đế quốc, phản động tay sai, đòi tự do, dân
chủ, cơm áo, hòa bình. Tháng 9/1939, chiến tranh thế giới lần thứ II bùng nổ,
trong tình hình mới, Tổ chức Đoàn phải chuyển vào hoạt động bí mật và xây dựng
tổ chức chặt chẽ với tên mới là Đoàn Thanh niên Phản Đế Đông Dương.
Mùa xuân năm 1941, sau
30 năm hoạt động ở ngước ngoài, Lãnh tụ Nguyễn Ái Quốc trở về Tổ quốc trực tiếp
lãnh đạo cách mạng Việt Nam.
Tháng 5 năm 1941, Người đã chủ trì Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8 tại Pác
Bó (Cao Bằng). Dưới ánh sáng của Nghị quyết Hội nghị Trung ương Đảng lần thứ 8,
Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam ra đời tiếp nối sự nghiệp đấu tranh giải
phóng dân tộc của các tổ chức thanh niên trước đó do Đảng, Bác Hồ tổ chức, giáo
dục và rèn luyện. Dưới sự lãnh đạo của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh
niên Cứu quốc cùng toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta tiến hành Tổng
khởi nghĩa giành thắng lợi trong Cách mạng tháng Tám năm 1945, mở ra kỷ nguyên độc lập tự do cho dân
tộc, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa (nay là nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam).
Thực hiện lời kêu gọi của Chủ
tịch Hồ Chí Minh và Chính phủ cách mạng, đoàn viên, thanh niên là lực lượng
hăng hái đi đầu trong phong trào chống “giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại
xâm”. Thời gian độc lập không được bao lâu, thực dân Pháp quay
trở lại xâm lược nước ta một lần nữa, cả dân tộc lại bước vào cuộc kháng chiến
trường kỳ đầy gian khổ, hy sinh. Tiêu biểu cho những ngày đầu kháng chiến là
tuổi trẻ Sài Gòn - Chợ Lớn đã thành lập các Đội Thanh niên xung phong cảm tử,
thanh niên tự vệ kiên quyết đánh trả kẻ thù. Tại Thủ đô Hà Nội trong suốt 60
ngày đêm, nhiều chiến sỹ với tuổi đời còn rất trẻ đã ôm bom ba càng chặn xe
tăng giặc ngay trên đường phố...
Tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần
thứ I được tổ chức tại Đại Từ, Thái Nguyên (từ ngày 07 đến ngày 14/2/1950) với
chủ đề “Chiến
đấu và xây dựng tương lai”. Phát huy tinh thần của Đại hội,
hàng vạn nam, nữ thanh niên hăng hái xung phong tham gia phục vụ các chiến
dịch, phong trào “Tòng
quân giết giặc lập công” phát triển khắp mọi nơi. Sau chín năm
trường kỳ kháng chiến, tháng 5/1954, quân và dân ta đã làm nên một Điện Biên
Phủ chấn động địa cầu. Trong cuộc trường kỳ kháng chiến ấy đã xuất hiện nhiều
tấm gương tuổi trẻ kiên cường, dũng cảm như: Trần Văn Ơn, Võ Thị Sáu, La Văn
Cầu, Cù Chính Lan, Nguyễn Thị Chiên, Bế Văn Đàn, Phan Đình Giót, Tô Vĩnh
Diện... Họ thật xứng đáng đại diện cho một lớp trẻ “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”.
Ngày 19/10/1955, Ban Bí thư
Trung ương Đảng đã ra Nghị quyết đổi tên Đoàn Thanh niên Cứu quốc Việt Nam
thành Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam. Tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần
thứ II từ ngày 25/10 đến ngày 04/11/1956 Bác Hồ đã ân cần căn dặn: “Đảng và
Chính phủ ta có thể tự hào đã tạo nên một thế hệ thanh niên dũng cảm như các
cháu, và mong các cháu tiếp tục phấn đấu hăng hái cho công cuộc bảo vệ Tổ quốc,
xây dựng nước nhà”. Từ sau Đại hội, tuổi trẻ miền Bắc đã dấy lên
phong trào thi đua lao động sản xuất để khôi phục kinh tế, cải tạo và xây dựng
xã hội mới. Hàng vạn thanh niên tham gia xây dựng các công trình thủy lợi, khai
hoang phục hóa đất đai; hàng triệu thanh niên hăng hái theo học các lớp bổ túc
văn hóa... Ở miền Nam, phong trào đấu tranh chính trị của thanh niên, học sinh,
sinh viên tuy bị đế quốc Mỹ và tay sai đàn áp dã man song không hề nao núng.
Trong những ngày đồng khởi, các đội “Trung kiên”, “Xung phong” do
thanh niên đảm nhận đã được thành lập ở khắp mọi nơi, tiến hành vây đồn, lấy
bốt, trừ gian, phá ấp chiến lược...
Tại Đại hội Đoàn toàn quốc lần
thứ III được tổ chức tại Hà Nội (từ ngày 23 đến
ngày 25/3/1961), đã phát động phong trào “Xung phong tình nguyện vượt mức kế
hoạch 5 năm lần thứ nhất”. Tháng 8/1964, đế quốc Mỹ leo thang gây
chiến tranh phá hoại miền Bắc bằng không quân, tuổi trẻ Thủ đô đã phát động
phong trào “Ba
sẵn sàng”. Được sự chỉ đạo kịp thời của Trung ương Đoàn, phong trào
đã phát triển sâu rộng trong cả nước, ở miền Bắc, hàng triệu đoàn viên, thanh
niên đăng ký tham gia phong trào “Ba sẵn sàng” nêu cao
quyết tâm chi viện cho chiến trường miền Nam với tinh thần “Chưa thắng
giặc Mỹ, chưa về quê hương”.
Tháng 02/1965, Đại hội Đoàn
Thanh niên toàn miền Nam đã phát động phong trào “Năm xung phong”, sau
một thời gian ngắn, có hàng vạn đoàn viên, thanh niên tham gia phong trào này.
Từ phong trào “Ba
sẵn sàng” và “Năm xung phong” đã
xuất hiện nhiều tập thể và cá nhân với những chiến công xuất sắc như: 10 cô gái
thanh niên xung phong Ngã ba Đồng Lộc, Bảy dũng sỹ Điện Ngọc (Quảng Nam) anh
dũng đánh trả một tiểu đoàn địch; Tạ Thị Kiều tay không đoạt bốt giặc; Lê Thị
Hồng Gấm chiến đấu đến hơi thở cuối cùng không chịu đầu hàng giặc; Nguyễn Văn
Trỗi “Còn
giặc Mỹ thì không có hạnh phúc”; Anh hùng liệt sỹ Nguyễn Viết Xuân “Nhằm thẳng
quân thù mà bắn!” đã trở thành hiệu lệnh thúc giục quân và dân
ta xông lên tiêu diệt quân thù.
Nhân dịp kỷ niệm 40 năm ngày
thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, thể theo nguyện vọng của cán bộ, đoàn viên,
thanh niên cả nước, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã ra quyết định: Đoàn Thanh
niên Lao động Việt Nam được mang tên Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh.
Thắng lợi của Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã làm nên một Đại thắng mùa xuân
năm 1975, cả nước thống nhất và đi lên xây dựng chủ nghĩa xã hội. Trong chiến
thắng vĩ đại ấy, có sự đóng góp to lớn của đoàn viên, thanh niên trên khắp các
mặt trận. Sau ngày thống nhất nước nhà, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IV
(1976) đã ra quyết định Đoàn Thanh niên Lao động Hồ Chí Minh mang tên Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ
IV đã được tổ chức tại Thủ đô Hà Nội (từ ngày 20 đến ngày 22/11/1980). Đại hội
đã quyết định đẩy mạnh hơn nữa phong trào “Ba xung kích” thành
cao trào thi đua hành động cách mạng của tuổi trẻ thực hiện thắng lợi sự nghiệp
xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Vào thời điểm này, hàng triệu lượt
đoàn viên, thanh niên tham gia phong trào “Ba xung kích làm chủ tập thể”;
gần 9 triệu đoàn viên, thanh niên tham gia phong trào “Thanh niên
xung kích xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; hàng chục vạn thanh niên gia
nhập lực lượng vũ trang, góp phần tích cực bảo vệ vững chắc biên cương Tổ quốc
và làm tròn nghĩa vụ quốc tế. Tiếp đó là các phong trào “Hành quân
theo bước chân những người anh hùng” đã thu hút gần 6 triệu
đoàn viên, thanh thiếu nhi tham gia và “Hành quân theo chân Bác” đã
có 10 triệu thiếu niên nhi đồng tham gia.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ V được tổ chức tại Hà Nội (từ ngày 27 đến ngày
30/11/1987), Đại hội đã phát động phong trào “Tuổi trẻ xung kích, sáng tạo xây dựng
và bảo vệ Tổ quốc”.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ
VI diễn
ra từ ngày 15 đến 18/10/1992; tại Hội nghị lần thứ 2, Ban Chấp hành Trung ương
Đoàn khóa VI (tháng 02 năm 1993) đã quyết định triển khai 2 phong trào lớn là: “Thanh niên
lập nghiệp” và “Tuổi trẻ giữ nước”.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ
VII từ ngày 26 đến ngày 29/11/1997 đã
quyết định tiếp tục phát triển và nâng hai phong trào trên lên một tầm cao mới.
Năm 2000, Bộ Chính trị và Chính phủ quyết định chọn là “Năm thanh
niên Việt Nam”. Từ thời điểm này phong trào “Thanh niên
tình nguyện” có bước phát triển mới, đi vào thực tiễn, được
đông đảo các cấp bộ Đoàn và đoàn viên, thanh niên tham gia, tạo nên ấn tượng
tốt đẹp về lớp thanh niên Việt Nam của thời kỳ mới.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ
VIII từ ngày 08 đến ngày 11/12/2002 với
tinh thần “Đoàn
kết, sáng tạo, xung kích, tình nguyện” đã mở ra một trang mới
trong lịch sử phát triển của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh. Đại hội đã phát động phong
trào lớn “Thi
đua, tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc” và kêu gọi tuổi
trẻ Việt Nam cùng xiết chặt tay dưới lá cờ vinh quang của Đoàn, nguyện đi theo
con đường cách mạng của Đảng, Bác Hồ và Nhân dân ta đã lựa chọn, nắm chắc thời
cơ, vượt qua thách thức, góp phần to lớn vào sự nghiệp đổi mới đất nước.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ
IX diễn ra tại Thủ đô Hà Nội từ ngày 17
đến 21/ 12/ 2007. Đại hội đã khẳng định: Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tiếp tục đổi mới
toàn diện, phấn đấu thực sự trở thành người bạn thân thiết của thanh niên, định
hướng cho thanh niên đến với lý tưởng cách mạng và những giá trị cao đẹp, đồng
hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp, xung kích trong phát triển kinh tế -
xã hội và bảo vệ Tổ quốc. Các phong trào, các cuộc vận động và các hoạt động
của Đoàn đều phải hướng tới mục tiêu tập hợp, đoàn kết, giáo dục thanh niên,
tạo môi trường lành mạnh, an toàn cho thanh niên rèn luyện và tự khẳng định, vì
sự tiến bộ của thanh niên và sự phát triển của đất nước. Mục tiêu chung của
công tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ 2007 - 2012 là: Tăng cường
bồi dưỡng lòng yêu nước và ý thức công dân, lý tưởng và đạo đức cách mạng, bản
lĩnh chính trị và văn hoá cho thanh thiếu nhi; xây dựng Đoàn vững mạnh; tích
cực chăm lo bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thanh thiếu nhi; phát huy tiềm
năng to lớn của thế hệ trẻ Việt Nam xung kích “Sớm đưa nước ta ra khỏi tình
trạng kém phát triển”, phấn đấu cùng toàn Đảng, toàn dân thực hiện thắng lợi
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước vì mục tiêu “Dân giàu, nước mạnh, xã hội
công bằng, dân chủ, văn minh”. Nhằm cụ thể mục tiêu trên, Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh tập trung triển khai hai phong trào lớn là “Năm xung
kích phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Bốn đồng
hành với thanh niên lập thân, lập nghiệp”.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ X, nhiệm kỳ 2012 - 2017 là Đại hội của khát vọng tuổi
trẻ. Đại hội được tổ chức từ ngày 11 đến
ngày 14 tháng 12 năm 2012 tại Thủ đô Hà Nội. Đại hội đã quyết định tiếp tục triển khai 02 phong trào “Xung kích,
tình nguyện phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ Tổ quốc” và “Đồng hành với
thanh niên lập thân, lập nghiệp” (có điều chỉnh, bổ sung các nội
dung của hai phong trào để phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới)
nhằm tiếp tục phát huy mạnh mẽ vai trò xung kích, tinh thần tình nguyện, khơi
dậy tiềm năng to lớn của thanh niên tham gia thực hiện thành công sự nghiệp
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế.
Trong nhiệm kỳ Đại hội, nhiều
phong trào lớn của Đoàn được triển khai mạnh mẽ, thu hút sự tham gia của đông
đảo đoàn viên, thanh niên và tạo được hiệu ứng tốt đẹp trong cộng đồng xã hội
như phong trào “Tuổi
trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”, “Thanh niên tham gia xây dựng văn minh đô
thị”, các phong trào học sinh, sinh viên như: “Học sinh 3
rèn luyện”, “Khi tôi 18”, “Sinh viên 5 tốt”; hay phong
trào thi đua “3
trách nhiệm”, “Sáng tạo trẻ”...
Phong trào “Thanh
niên tình nguyện” có bước phát triển cả về chất lượng và số lượng
với các hoạt động nổi bật, ý nghĩa như Chiến dịch Thanh niên tình nguyện hè,
Tiếp sức mùa thi, hiến máu nhân đạo, các hoạt động tình nguyện mùa đông, xuân
tình nguyện, các hoạt động tình nguyện của y, bác sỹ trẻ, đền ơn đáp nghĩa,
uống nước nhớ nguồn... Nhiều chương trình, cuộc vận động hướng về biển đảo thu
hút sự quan tâm, tham gia của tuổi trẻ cả nước như: “Hành trình tuổi trẻ vì biển đảo quê
hương”, “Đồng
hành với ngư dân trẻ ra khơi”... với nội dung có nhiều đổi mới,
sáng tạo đã thu hút được đông đảo thanh niên tham gia, được xã hội ghi nhận,
ủng hộ và đánh giá cao. Ngoài ra, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh cũng tích cực tham gia
vào nhiều sự kiện, hoạt động chính trị, đối ngoại quan trọng của tuổi trẻ trong
khu vực và trên thế giới, góp phần vun đắp tình hữu nghị, sự hiểu biết và tin
cậy lẫn nhau giữa thế hệ trẻ Việt Nam với các nước trên thế giới, trang bị cho
mình những kiến thức và kỹ năng cần thiết cho việc tham gia vào quá trình hội
nhập của đất nước.
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ
XI diễn ra từ ngày 10 đến ngày 13 tháng
12 năm 2017 tại Thủ đô Hà Nội, với khẩu hiệu hành động “Tiên phong -
bản lĩnh - đoàn kết - sáng tạo - phát triển”. Đại hội biểu thị quyết tâm
thực hiện mục tiêu công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi nhiệm kỳ 2017 -
2022: “Xây
dựng lớp thanh niên thời kỳ mới có lý tưởng cách mạng, bản lĩnh chính trị vững
vàng, giàu lòng yêu nước; có đạo đức, lối sống văn hóa, trách nhiệm, tuân thủ
pháp luật, yêu chuộng hòa bình; có tri thức, sức khỏe, hoài bão, khát vọng vươn
lên. Xây dựng Đoàn TNCS Hồ Chí Minh thực sự vững mạnh, tập hợp đoàn kết đông
đảo thanh niên, xứng đáng là đội dự bị tin cậy của Đảng Cộng sản Việt
Nam. Nâng cao trách nhiệm phụ trách Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh
và tích cực tham gia bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng. Phát huy
thanh niên xung kích, tình nguyện, sáng tạo trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ
Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”.
Nhiệm vụ trọng tâm trong Nghị
quyết Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI là tăng cường giáo dục lý tưởng cách
mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thanh thiếu nhi, trọng tâm là giáo dục, bồi
đắp lý tưởng cách mạng, nâng cao bản lĩnh chính trị cho thanh niên. Tập trung triển khai 3 phong trào hành động cách mạng: “Thanh niên
tình nguyện”; “Tuổi trẻ sáng tạo”; “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc” trong
từng nhóm đối tượng, tiếp tục duy trì các phong trào đặc thù. Toàn Đoàn triển khai 3 chương trình đồng hành với thanh niên:
“Đồng
hành với thanh niên trong học tập”;“Đồng hành với thanh niên khởi nghiệp, lập
nghiệp”; “Đồng hành với thanh niên rèn luyện và phát triển kỹ năng
trong cuộc sống, nâng cao thể chất, đời sống văn hóa tinh thần”,
góp phần phát triển thanh niên toàn diện, khẳng định vai trò của Đoàn trong bảo
vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của thanh niên. Thu hút, tập hợp, giáo
dục thanh niên qua phong trào góp phần phát huy tính tích cực chính trị - xã
hội của thanh niên, tạo môi trường thực tiễn rộng lớn, phong phú để giáo dục,
rèn luyện, phát huy thanh niên.
III. PHÁT
HUY TRUYỀN THỐNG VẺ VANG, XÂY DỰNG ĐOÀN TNCS HỒ CHÍ MINH VỮNG MẠNH TOÀN DIỆN,
GÓP PHẦN XÂY DỰNG ĐẤT NƯỚC NGÀY CÀNG GIÀU MẠNH, VĂN MINH
1. Những truyền thống vẻ vang của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh
Một
là, truyền thống yêu nước
nồng nàn, gắn bó thiết tha, trung thành tuyệt đối với Đảng, với Nhân dân, với
chế độ xã hội chủ nghĩa. Truyền thống quý báu này đã tạo nên động lực tinh thần
vô giá xuyên suốt các thời kỳ lịch sử được thể hiện trong hành động cách mạng,
nhất là ở những bước ngoặt của lịch sử gần 90 năm qua.
Hai
là, truyền thống của đội quân
xung kích cách mạng, dám đón lấy những nhiệm vụ nặng nề, dám đi đến những nơi
khó khăn, gian khổ, dám suy nghĩ sáng tạo...để hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được
giao. Thực hiện lời dạy của Bác Hồ: “Đâu cần thanh niên có, việc gì khó có
thanh niên”, thế hệ trẻ nước ta luôn nêu cao tinh thần hăng hái, sẵn sàng xung
phong đến những nơi Tổ quốc cần, dù đó là biên cương hay hải đảo, dù công việc
đó là mới mẻ hay khó khăn.
Ba
là, truyền thống gắn bó đoàn
kết trong lớp người cùng lứa tuổi, trong các tổ chức Đoàn, Hội; đoàn kết gắn bó
với Nhân dân; thương yêu giúp đỡ lẫn nhau trong hoạn nạn, đặc biệt là những
thời điểm phải đối mặt với kẻ thù hay thiên tai. Đoàn kết dân tộc và đoàn kết
quốc tế luôn hòa quyện vào nhau, đồng cảm và đồng tâm hợp lực vì những mục tiêu
cao cả của dân tộc và thời đại.
Bốn
là, truyền thống hiếu học,
ham hiểu biết để tự mình nâng cao trình độ, chính trị văn hóa, khoa học, kỹ
thuật, quản lý và quân sự... say mê sáng tạo trong hoạt động thực tiễn, để cống
hiến cho sự nghiệp của dân tộc và của Đảng. Học ở nhà trường, học trong cuộc
sống, học để làm người có ích cho xã hội, luôn được các thế hệ thanh niên phấn
đấu, thực hiện ngày càng tốt hơn.
Với những cống hiến to lớn
trong 90 năm qua, Đoàn TNCS Hồ Chí Minh và tuổi trẻ Việt Nam đã vinh dự được
nhận nhiều danh hiệu, hình thức khen thưởng của Đảng và Nhà nước: 02 lần nhận
Huân chương Sao Vàng, 02 lần nhận Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập
hạng Nhất, hạng Nhì, 13 Huân chương Lao động, 10 Huân chương Kháng chiến và
nhiều phần thưởng cao quý khác. Điều đó khẳng định sự ghi nhận, đánh giá cao
của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đối với những cống hiến xứng đáng của thế hệ
trẻ nước nhà và sự phát triển, lớn mạnh của Đoàn TNCS Hồ Chí Minh.
2.
Xây dựng Đoàn vững mạnh về chính trị, tư tưởng, tổ chức và hành động, góp phần
xây dựng đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh
Từ khi ra đời tới nay, Đoàn
TNCS Hồ Chí Minh đã không ngừng đổi mới nội dung và phương thức hoạt động; chủ
động tìm tòi những hướng đi mới, phù hợp với tiến trình cách mạng của dân tộc,
đáp ứng sự kỳ vọng của Đảng, Bác Hồ và Nhân dân dành cho thế hệ trẻ; phù hợp
với quy luật phát triển của thời đại và nhu cầu, nguyện vọng của thanh thiếu
nhi. Tổ chức Đoàn đã nghiên cứu phát triển lý luận, tổng kết thực tiễn, đề ra
nhiều nghị quyết, kết luận, chương trình, kế hoạch để triển khai các mặt công
tác Đoàn và phong trào thanh thiếu nhi. Công tác chỉ đạo luôn đổi mới, sáng
tạo, kiên trì, quyết liệt, trong đó luôn ưu tiên tập trung hướng về cơ sở, chăm lo giải quyết những vấn đề
bức thiết của thanh thiếu niên, góp phần quan trọng của toàn Đảng, hệ thống
chính trị, cộng đồng và toàn xã hội chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thanh niên,
thiếu niên và nhi đồng.
Để cụ thể hóa Nghị quyết Đại
hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI, từ đầu nhiệm kỳ đến nay, Ban Chấp hành, Ban
Thường vụ, Ban Bí thư Trung ương Đoàn đã ban hành 10 đề án, 6 kết luận và nhiều
chương trình, kế hoạch cụ thể khác để triển khai thực hiện các mục tiêu, nhiệm
vụ công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi giai đoạn 2017 - 2022. Ban Chấp
hành Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí minh đã ký kết Nghị quyết liên tịch về Quy chế
phối hợp với Chính phủ giai đoạn 2017 - 2022. Ban Bí thư Trung ương Đoàn ký kết
chương trình phối hợp với gần 40 bộ, ban, ngành, đoàn thể Trung ương và nhiều
tổ chức khác…; được cụ thể hóa hiệu quả ở cấp cơ sở, tạo ra cơ chế, chính sách
đồng bộ cho công tác thanh thiếu nhi trong tình hình mới.
Với những bước đi và cách mới,
quyết liệt, công tác đoàn và phong trào thanh thiếu nhi trong nửa đầu nhiệm kỳ
Đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ XI đã đạt được những kết quả rất tích cực, toàn
diện trên các mặt công tác.
- Nội dung, phương thức giáo
dục được triển khai đồng bộ, đổi mới theo hướng chất lượng, hiệu quả hơn. Việc
thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW gắn với việc thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW được
xác định là nội dung xuyên suốt, nhiệm vụ căn bản, bao trùm trong công tác giáo
dục của Đoàn, tạo chuyển biến tích cực trong nhận thức, rèn luyện, tu dưỡng đạo
đức của tuổi trẻ. Công tác giáo dục chính trị, tư tưởng được tăng cường. Công tác giáo dục truyền thống cách mạng, lòng yêu nước,
tinh thần tự hào, tự tôn dân tộc cho thanh thiếu nhi được tổ chức thường xuyên,
bám sát các sự kiện lịch sử, chính trị, văn hóa của đất nước. Các cấp bộ Đoàn duy trì hiệu quả các kênh thông tin truyền
thống, phát huy vai trò mạng xã hội nhằm kịp thời cung cấp thông tin, định
hướng dư luận xã hội trong đoàn viên, thanh niên. Việc đấu tranh bảo vệ nền
tảng tư tưởng của Đảng, nhất là trên không gian mạng có nhiều kết quả tích cực
thông qua việc thành lập và duy trì mô hình “Câu lạc bộ lý luận trẻ” và
Cuộc vận động “Mỗi
ngày một tin tốt - Mỗi tuần một câu chuyện đẹp”. Các sản phẩm tuyên truyền trên Internet và mạng xã hội như
infographic, video clip, bộ ảnh, video ca nhạc, poster cổ động, phóng sự, phim
ngắn... do các cấp bộ Đoàn xây dựng nhân các ngày lễ lớn, các sự kiện chính trị
quan trọng được thanh thiếu niên yêu thích, đón nhận. Hình thức thi tìm hiểu
trực tuyến phát huy hiệu quả trong công tác giáo dục của Đoàn.
- Các phong trào có sự đổi mới
trong phương thức tổ chức, phát triển về quy mô, hiệu quả từng bước được nâng
lên, qua đó đã phát huy vai trò xung
kích, tinh thần tình nguyện, sáng tạo, khơi dậy tiềm năng to lớn của thanh niên. Đặc biệt, trong bối cảnh dịch bệnh, thiên tai diễn biến
phức tạp, nhất là dịch Covid-19, các cấp bộ đoàn đã chủ động đổi mới mạnh mẽ
nội dung, phương thức triển khai phong trào, kịp thời cập nhật các nội dung mới
theo tình hình thực tế và theo chỉ đạo của Đảng, Chính phủ đã mang lại hiệu quả
tích cực. Phong trào “Thanh niên tình nguyện” tiếp tục được đoàn
viên, thanh niên đón nhận, được thẩm thấu đến cơ sở thông qua việc thiết kế và
tổ chức triển khai phong trào rộng khắp, toàn diện từ Trung ương đến cơ sở; các
số liệu thống kê đã cho thấy sự tăng
trưởng về diện rộng và tác động của phong trào.
Phong trào “Tuổi
trẻ sáng tạo” được đẩy mạnh thực hiện ngay từ đầu nhiệm kỳ đã thúc
đẩy tinh thần sáng tạo trong đoàn viên, thanh thiếu nhi. Phong trào “Tuổi trẻ xung kích bảo vệ Tổ quốc” tiếp tục được triển khai hiệu quả, thể hiện vai trò xung
kích của tuổi trẻ trong bảo vệ Tổ quốc, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an
toàn xã hội.
- Các chương trình đồng hành
với thanh niên được quan tâm, đẩy mạnh đã đáp ứng ngày càng tốt
hơn nhu cầu, lợi ích chính
đáng của thanh niên, đặc biệt trong học tập,
tư vấn, hướng nghiệp, khởi nghiệp, phát triển kinh tế, nâng cao đời sống văn
hóa tinh thần và các kỹ năng trong cuộc sống cần thiết đối với thanh niên.
- Công tác phụ trách Đội Thiếu
niên Tiền phong Hồ Chí Minh và bảo vệ, chăm sóc, giáo dục thiếu niên, nhi đồng
đạt được nhiều kết quả quan trọng. Chương trình “Rèn luyện đội viên” giai đoạn
2018 - 2022 được triển khai với nhiều điểm đổi mới, phù hợp hơn với điều kiện
học tập, rèn luyện và sự trưởng thành của thiếu nhi. Phong trào “Thiếu nhi Việt
Nam thi đua làm theo 5 điều Bác Hồ dạy” tiếp tục được xác định là trọng tâm,
xuyên suốt của nhiệm kỳ. Công tác bảo vệ, chăm lo cho trẻ em và thực hiện nhiệm
vụ đại diện tiếng nói, nguyện vọng của trẻ em có nhiều chuyển biến tích cực,
dần đi vào thực chất.
- Công tác quốc tế thanh niên
tiếp tục có những bước phát triển mới về chiều sâu, chất lượng được nâng lên,
đóng góp tích cực vào thành công chung của công tác đối ngoại nhân dân. Các hoạt động nâng cao năng lực ngoại ngữ, đặc biệt là
tiếng Anh cho thanh thiếu niên Việt Nam được quan tâm triển khai hiệu quả.
- Công tác xây dựng Đoàn; mở
rộng mặt trận đoàn kết, tập hợp thanh niên tiếp tục được coi trọng và triển
khai quyết liệt để thực hiện các chủ trương mới, tiêu biểu: chủ trương 1+2; chủ
trương 1+1; xây dựng cơ sở Đoàn 3 chủ động; thực hiện sắp xếp lại bộ máy Đoàn
cấp tỉnh được thực hiện quyết liệt, có nhiều cách làm sáng tạo, hiệu quả, qua
đó, chất lượng cán bộ đoàn, đoàn viên, tổ chức cơ sở Đoàn từng bước được nâng
cao. Công tác kiểm tra, giám sát của Đoàn có chuyển biến tích cực. Nội dung và
phương thức đoàn kết tập hợp thanh niên được đổi mới theo hướng đáp ứng với nhu
cầu, sở thích của thanh niên, tỷ lệ đoàn kết tập hợp thanh niên tăng so với đầu
nhiệm kỳ.
- Công tác Đoàn tham gia xây
dựng, bảo vệ Đảng và hệ thống chính trị có nhiều chuyển biến tích cực; Cuộc vận động “Đoàn
viên phấn đấu trở thành đảng viên Đảng Cộng sản Việt Nam” tiếp
tục được triển khai có hiệu quả, chất lượng giới thiệu đoàn viên ưu tú cho Đảng
xem xét, kết nạp ngày càng được nâng cao. Các cấp bộ Đoàn tích cực tham mưu xây
dựng và triển khai các chủ trương, chính sách về thanh niên và công tác thanh
niên. Các hoạt động phản biện xã hội được tham mưu, triển khai dưới nhiều hình
thức, tạo môi trường để cán bộ, đoàn viên, thanh niên tham gia đóng góp ý kiến
xây dựng các chủ trương, chính sách, pháp luật liên quan đến thanh niên và công
tác thanh niên, đặc biệt tập trung vào góp ý dự thảo Luật Thanh niên (sửa đổi).
Các cấp bộ Đoàn phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị
- xã hội cùng cấp thực hiện việc phản biện các dự thảo văn bản của cấp ủy,
chính quyền địa phương về các vấn đề phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội tại
địa phương.
Phát huy truyền thống vẻ vang
trong 90 năm qua, các cấp Đoàn và tuổi trẻ cả nước giữ vững niềm tin sắt son
với Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta, biến những khó khăn, thách thức thành động
lực, kiên trì, kiên định thực hiện vị trí, chức năng, vai trò của mình trong hệ
thống chính trị; phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế;
khơi dậy khát vọng dựng xây dựng đất nước phồn vinh, hạnh phúc trong các tầng
lớp thanh thiếu niên và nhi đồng. Luôn
tiên phong đi đầu, phát huy truyền thống cách mạng vẻ vang, xung kích, sáng tạo
trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa, góp phần
thực hiện thành công Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của
Đảng.

